مقایسه سبک شناسانه غزلیات سعدی و امیر خسرو دهلوی ( صد غزل )

چکیده یکی از موضوعاتی که در پژوهش های ادبی شایسته ی بررسی است، تأثیرپذیری و تأثیرگذاری شاعران از یک دیگر و بر یک دیگر است. سعدی از سخن سرایانی است که شاعران بسیاری از جمله امیرخسرو دهلوی در غزل سرایی از وی تقلید کرده اند. از آنجا که علم سبک شناسی به سطوح مختلف آثار ادبی اعم از زبان، بلاغت، محتوا و... نظر دارد، این دو اثر از این دیدگاه مورد بررسی قرار گرفته اند. در پژوهش حاضر پس از بررسی نظریه های سبک شناسان مختلف، روش دکتر شمیسا که برگرفته از دیدگاه استفن اولمن است مورد استفاده قرار گرفت و غزلیات دو شاعر در سه سطح زبانی، ادبی و فکری بررسی گردید. امیرخسرو از نظر سطح زبانی در بخش موسیقی بیرونی و کناری در تقلید از سعدی موفق و در موسیقی درونی و معنوی ناموفق است. در سطح نحوی ساختار ابیات سعدی طبیعی تر از امیرخسرو است. در سطح بلاغی، بسامد انواع آرایه های بدیعی در شعر سعدی بالاتر از امیرخسرو و در سطح فکری، با توجه به اینکه هر دو اثر غزل است، بسیاری از مضامین مشترک است؛ به خصوص در مواردی که امیرخسرو غزلی را به اقتفا از سعدی می سراید. امیرخسرو در همه ی زمینه ها نتوانسته از سعدی پیروی کند و غزل امیرخسرو از امتیاز بلاغت، شیوایی و فراوانی مخاطب غزل های سعدی محروم است و سخن سعدی همچنان شاهکار بلامنازع و رقیب ناپذیر در عرصه ی غزل عاشقانه ی فارسی است. واژگان کلیدی: سبک، سعدی، امیرخسرو دهلوی، مقایسه، غزلیّات.